منشا طلا:
بیشتر ذخایر طلا، دارای منشا آذرین بوده و یا اینکه از تمرکزهای سطحی، سرچشمه می گیرند، و تعداد کمتری از ذخایر طلا بر اثر کنتاکت متاسوماتیسم به وجود می آیند، اما ذخایر رگه ای اکثرا در اثر محلول های هیدروترمال حاصل می شوند. بین رگه های طلادار و سنگ های نفوذی یک ارتباط گسترده وجود دارد که پیوند این دو را، به وضوح مشخص می کند. طلا در توده های معدنی از منشا گرمابی، همراه پیریت، میسپیکل کوارتز و یا همراه رودوکروزیت( Rhodochrosit ) و سایر کانی های منگنز و باریتین تشکیل می شود.

رگه های نوع اول ( سولفید طلا، کوارتز طلادار ) توده های معدنی قدیمی و قاعدتا، بدون نقره بوده و با سنگ های آذرین درونی مربوط هستند، این رگه ها گاهی با پدیده ی متاسوماتوز، بستگی دارند. تمرکزهای مکانیکی، ذخایرعظیم پلاسری را به وجود می آورند که این پلاسری های طلادار برای استخراج طلا ، امروزه بسیار مهم هستند و در داخل ماسه ها و شن ها به همراه سایر فلزات سنگین، طلا دیده می شود. مقدار طلا در پلاسرها تا چند دهم گرم در تن نیز می تواند از نظر اقتصادی مناسب باشد.
ذخایر سوپرژن دارای مقدار ناچیزی طلا هستند

چگونگی پیدایش پلاسر طلا:

ذخایر طلای پلاسری ، در نتیجه ی هوازدگی و تخریب سنگ های طلادار، حاصل می شوند . تغییرات دما، آب و حلال های طبیعی، سنگ ها را تجزیه و تخریب کرده و طلا را آزاد می نماید، سپس محصولات هوازدگی توسط آب های جاری حمل شده و در ضمن تا حد اندازه های کوچکی خرد می شوند بنابراین مقدار طلای بیشتری آزاد می شود.
طلا به خاطر داشتن جرم حجمی بالا ، در میان توده های سیلت، ماسه و گراول جایگزین شده و به وسیله ی جریان رودخانه حمل می گردد بیشتر مواقع طلا مانند مواد سبک تر به مناطق دورتر حرکت می کند و در زمانی که سرعت جریان رودخانه برای حمل طلا به نقاط دورتر کافی نیست، مستقر شده و معمولا بر روی سنگ بستر متمرکز می شود و اصولا جرم حجمی بالای طلا در مقابل عمل حمل و نقل به آن مقاومتی مشابه به دانه های درشت تر از ماسه می دهد.
تشکیل پلاسرهای عظیم، با به وجود آمدن یک سطح مبنای جدید در منطقه که ناشی از تخریب عمیق و شدید سنگ هاست، همراه می باشد.ذخایر طلای پلاسری معمولا در مناطقی که رگه های طلادار وجود دارند یافت می شوند ولی ذخائر موجود در رگه ها ممکن است بسیار کمتر یا ریزدانه تر از آن حدی باشند که از نظر اقتصادی قابل توجه باشد.
پلاسرها را به اشکال متنوعی تقسیم بندی می نمایند ولی می توان گفت که پلاسرها، نهایتا به دو گروه تقسیم بندی می شوند:
۱- پلاسرهای کم عمق( پلاسرهای مدرن)
این گونه پلاسرها معمولا در داخل رودخانه ها و یا در نزدیکی آنها وجود داشته و توسط دیگر رسوبات پوشیده نشده است.
۲- پلاسرهای عمیق( پلاسرهای قدیمی)
این پلاسرها در زیر انبوهی از سنگ های پیوسته coherent مدفون شده اند

کانی های اصلی طلا:

۱- کالاوریت Calaverite با فرمول Au Te۲ این کانی طلا در سیستم مونوکلینیک متبلور شده و به صورت منشورهای تیغه ای و شیار دار، غالبا دوقلو و توده های دانه ای پیدا می شود. رنگ این کانی از زرد برنزی تا سفید نقره ای متغیر است. خط اثرش خاکستری مایل به زرد تا خاکستری متمایل به سبز است. سختی اش ۵/۲ تا ۳ و وزن مخصوصش ۳۱/۹ می باشد. کالاوریت فاقد رخ بوده و کدر و شکننده است. این کانی دارای جلا ی فلزی می باشد. در اسید نیتریک گرم حل می شود و طلای فلزی در محلول قرمز آزاد می سازد. اختلاف آن با پیریت، سختی کمتر و داشتن بلورهای طویل است. قابل ذکر است که مقدار طلای کالاوریت تا ۴۴% می رسد. این کانی معمولا در رگه های هیدروترمال حرارت پائین تشکیل می شود.

2- سیلوانیت Sylvanite با فرمول Ag,uA ) Te۲ ) این کانی نیز همانند کالاوریت در سیستم مونو کلینیک متبلور شده و به صورت منشورهای کوتاه و ضخیم، که برخی دوقلواند و نیز به شکل ستون، چوب بست یا دانه ای پیدا می شوند.سیلوانیت احتمالا هم ساخت کالاوریت است ولی برخی از محلهای فلزی توسط نقره اشغال شده است. رنگ این کانی از خاکستری فولادی تا سفید نقره ای متغیر است و رنگ خاکه آن خاکستری متمایل به زرد است. سختی آن ۵/۱ تا ۲ و وزن مخصوصش ۱۱/۸ است. سیلوانیت دارای جلای فلزی درخشان، کدر و شکننده است. سطح شکست آن ناصاف بوده و دارای کلیواژ کامل (۰۱۰) می باشد. سیلوانیت در اسید نیتریک حل می شود و طلای فلزی آزاد می سازد. اختلاف آن با کالاوریت در داشتن رخ و سختی کمتر است. ضمنا مقدار طلای سیلوانیت ۳۰% است.این کانی نیز در رگه های هیدروترمال حرارت پائین تشکیل می شود.

۳- کرنریت Krennerite با فرمول Au,Ag ) Te۲ ) این کانی در سیستم ارتو رمبیک متبلور می شود.سختی کرنریت ۵/۲ وزن مخصوصش ۶۲/۸ است. مقدار طلای کرنریت معمولا کمتر از کالاوریت است و حداکثر به ۴۴% می رسد. نسبت طلا به نقره در این کانی ۴:۱ می باشد. کرنریت گسترش زیادی دارد ولی از لحاظ استخراج طلا اهمیت زیادی ندارد.

۴- پتزیت Petzite با فرمول Ag۳,Au ) Te۲ ) سختی این کانی ۵/۲، وزن مخصوصش ۱۳/۹ می باشد و مقدار طلای آن تا ۲۵% می رسد. رنگ این کانی خاکستری تا سیاه است و جلا ی فلزی دارد. رخ این کانی مکعبی و شکست آن مختصری صدفی است.

۵- مونت برایتیت Montbrayite با فرمول َAu۲ Te۳ این کانی دارای سختی ۵/۲ و وزن مخصوص ۹/۹ می باشد. مقدار طلای مونت برایتیت تا ۵۰% می رسد. این کانی یک تلوروید کمیاب است.

۶- ناژیاژیت Nagyagite با فرمول Pb۵ Au ( Te,Sb ) ۴ S -۸ سختی این کانی ۱ تا ۵/۱ و وزن مخصوص آن ۵/۷ می باشد. مقدار طلای ناژیاژیت تا ۷/۱۲ % می رسد. یک کانی نادر بوده و اکثرا در کانسارهای ساب ولکانیک-گرمابی تشکیل می شود.

۷- مالدونیت Maldonite با فرمول َAu۲ Bi سختی این کانی نا مشخص و وزن مخصوص آن ۷/۱۵ می باشد. مقدار طلای آن ۶۵% است.جزء کانی های نادر بوده و در کانسارهای حرارت بالا تشکیل می شود.

۸- اروشیبنیت Aurostibnite با فرمول Au Sb۲

کانی های فرعی طلا:
طلای خالص در طبیعت بسیار کم است و آنچه اصطلاحا به آن طلای خالص یا native گفته می شود، در واقع طلایی است که ۴ تا ۱۵ درصد جرمی، دارای ایزومرف نقره می باشد.

۱- الکتروم Electrum با فرمول Au,Ag اگر مقدار نقره در اختلاط کانی از ۱۵ درصد جرمی بیشتر شود، کانی الکتروم با رنگ زرد کم رنگ تا سفید که در حقیقت کانی حد واسط بین نقره و طلاست، بوجود می آید. گاهی مقدار نقره تا ۵۰% جرمی در ساختمان الکتروم بالا می رود.

۲- کوشتلیتKustelite با فرمول Ag,Au در این کانی نقره در اختلاط کانی بیشتر از ۸۰% جرمی می باشد.

۳- پورپزیت Porpesite این کانی علاوه بر نقره و طلا همراه با پالاریوم و رودیوم نیز دیده شده است. مقدار پالادیوم بین ۵ تا ۱۱ درصد تغییر می کند و کانی پورپزیت حاصل می شود.

۴- بیسموتو اوریت Bismutho_aurite با فرمول Au,Bi چنانچه طلا با بیسموت تا ۴ % جرمی همراه باشد، این کانی حاصل می شود.

۵- طلای کوپریفر Ore cuprifer به طلای مس دار اطلاق می شود.

۶- رودیت Rodite با فرمول( Au ( Pt.Rh.Ir,Pd

۷- کورشتیبیت Qurostibite از دیگر کانیهای فرعی طلا به شمار می رود.

اکسیدهای طلا:
اکسید طلای (Au۲O)(I) گفته می شود که از ترکیب هیدروکسید پتاسیم رقیق با کلرید طلای (I) به وجود می آید ولی کاملا ناپایدار است و در مجاورت این هیدروکسید به طلا و یون اورات (AuO۲) تجزیه می شود. با اضافه کردن هیدروکسید به محلول هایی که ترکیب های طلای (III) دارند رسوب Au(OH)۳ یا به احتمال بیشتر هیدروکسید سس کویی اکسید (Au۲O۳) تشکیل می شود. این ماده آمفوتر است ولی بیشتر اسیدی است تا قلیایی. اورات های قلیایی مثل KAuO۲ محلولند ولی اورات های قلیایی خاکی نامحلولند. اکسید طلای (AuO)(II) نیز تهیه شده ولی کاملا ناپایدار است

طلا به عنوان یک محصول فرعی :
ببیشتر طلای جهان از معادنی تامین می شود که در آنها طلا محصول اصلی است. اما مقادیر مهمی نیز در حین تصفیه ی فلزات دیگر به ویژه مس بازیابی می شوند. در ایالات متحده ی آمریکا در طول سال ۱۹۸۳ حدود ۲۰% کل تولید، محصول فرعی استخراج فلز پایه به ویژه مس بود. طلا در چندین کشور، از کانی های مس بازیابی می شود. برای مثال این فلز از کانی های نیکل در کانادا، از کانی های پلاتین در آفریقای جنوبی بازیابی شده و سایر کشورهایی که در آنها طلا به عنوان یک محصول فرعی مهم بازیابی می شود، عبارتند از:
فیلیپین، استرالیا، گینه ی جدید، مکزیک و شوروی.
در ایران نیز از معدن مس سرچشمه ی کرمان طلا به عنوان یک محصول فرعی به دست می آید. نقره به خاطر همراهی و ارتباط آن با طلا در کانی ها به عنوان یک محصول، همراه تمامی عملیات استخراج طلا می باشد. در تصفیه ی نهایی طلا به عنوان یک محصول فرعی، در کشور ایالات متحده ، مقادیر مهمی از فلزات خانواده ی پلاتین( به ویژه پالادیم ) نیز بازیابی می شوند. در سرتاسر جهان، کانی های طلا و کانسارهای آبرفتی محصولات فرعی ارزشمندی را فراهم می آورند. برای مثال می توان به چندین معدن طلای مهم آفریقای جنوبی اشاره کرد که در آنها اورانیم به عنوان محصول مهم همراه تولید می شود

ذخایر طلا و همراهان آن
عموما طلا، با سولفید های فلزی غیرآهنی و کانی های وابسته به آن، ارتباط بسیار نزدیکی دارد و اغلب با این سولفیدها و یا محصولات ناشی از اکسید شدگی آنها همراه است. این همراهان طلا عبارتند از:
کالکوپیریت، اسفالریت، گالنیت، آرسنوپیریت، پیریت، آنتیمونیت، لیمونیت و کوارتز.

آنتیمونیت
آنتیمونیت معمولا به صورت بلورهای ستونی(columnar) و سوزنی یا اینکه به صورت شعاعی پدیدار می شود و به ندرت به صورت آگرگات در کوارتز دیده می شود، ترد و شکننده بوده ، رنگ آن خاکستری سربی و دارای جلای فلزی می باشد.

لیمونیت ( کانه آهن قهوه ای )
انباشتگی و تراکم این کانی در قسمت های آلتره شده ی کانه ی سولفیدی، از این جهت قابل توجه است که در بعضی مواقع دارای مقادیر زیادی از طلا می باشد
کوارتز بیشتر از دیگر کانی ها، طلا را همراهی می کند. بدین سبب اغلب در رگه های کوارتزی وجود دارد. طلای آشکار(visible gold) اغلب در کوارتزهای زرد – قهوه ای با ادخال های اخری (ochreous) دیده می شود.

کانی غیر ارزشمند سنگ طلا
کانی هرزه سنگ طلا، معمولا کوارتزاست، اما کربنات ها، تورمالین، فلوئوراسپار ( فلوئورید کلسیم CaF۲ ) و مقدار کمی از کانی های غیر فلزی نیز ممکن است به عنوان هرزه سنگ (Gongue) طلا وجود داشته باشند. طلا معمولا در سولفیدهای فلزات پست(Basemetals) و کانی های وابسته ی آن، جای می گیرد.
به طور کلی کانسارهای طلا را به دو نوع تقسیم بندی می کنند

الف- کانسارهای برجا
در کانسارهای برجا طلا همراه سنگ های آذرین اسیدی عمیق و بینابین و به ندرت در سنگ های آذرین خروجی پیدا می شود. در هر صورت همراه کوارتز در رگه های کوارتزی، همراه کانی های کلسیت، باریت، فلورین، آلاباندین(Alabandin) و همچنین همراه کانی های فلزی مانند: پیریت، بلند، کالکوپیریت، کانی های نقره و کانی های تلور(Te) و خیلی به ندرت همراه سلنیم (Se) است.

کانسارهای آبرفتی
از تخریب کانسارهای برجا و حمل و نقل آن به وسیله ی عوامل طبیعی، کانسارهای آبرفتی تشکیل می شود و تجمع طلای ناب در این صورت در بستر رودخانه ها و دریاچه های بسته، انجام می گیرد، در آن صورت طلا همراه سایر کانی های سنگین مانند کرندوم (Corundum) و زیرکن (Zircon)و منازیت (Monazite) و کاسیتریت و نارسنگ (Garnet) و بالاخره مگنتیت (به شکل ماسه سیاه) است. در پوسته ی زمین، تخمین زده می شود که دارای مقدار متوسط ۰۰۰۱/۰ اونس طلا به ازای یک تن کوچک یا ۵/۳ قسمت در بیلیون (۳/۵PPB) طلا باشد. سنگ های رسوبی به ویژه ماسه سنگ ها از درصد بیشتری طلا برخوردارند. درمیان سنگ های آذرین، مقدار متوسط طلا در سنگ های مافیکی (mafic) تیره فام کمی بالاتر بوده و نسبت به سنگ های فلسیک (Felsic) پایین تر است. آب دریا نوعا دارای ۰۱۱/۰ (PPB) طلا می باشد، هرچند این مقدار از لحاظ مکانی از ۴۴(PPB) تا ۰/۰۰۱(PPB) در نوسان است و مقدار طلا در آب های سطحی همانند آب دریا، در همان محدوده بوده و وابستگی زیادی به منبع آن پیدا می کند. برای نمونه آب هایی که از معادن طلا در یاکوت جنوبی (Yakut) در شوروی جاری می شوند، شامل مقدار متوسط ۰/۷(PPB) تا ۰/۹(PPB) طلا می باشند.
در ایالات کلرادو آمریکا، پساب حاصله ازمعادن طلا و نواحی دیگر شامل ۰/۱۵ pbb طلا هستند. لازم به یادآوری است که چشمه های آب گرم معمولا نسبت به آب های دیگر از درصد بیشتر طلا برخوردارند و کانسارهای طلا در بسیاری از انواع سنگ ها یافت می شوند. کانسارهای هیدروگرمایی در سنگ های آذرین واسطه ای و اسیدی و آبرفت های رسوبی (Silty) سنگ های کربناته ی رگه دار و در سنگ های متامرفیک (Metamorphic) یا رسوبی سیلیسی یا آلومینی، به طور معمول تری ظاهرگشته و دیده می شود.
اصولا کانسارهای طلا دارای منشاهای زیرند: هیدروگرمایی(Hydrothermal) ، هیدروگرمایی- متامرفیک (Hydrothermal Metamorphic) ، متامرفیک، آبرفتی(رگه ای، توده ای و پراکنده) و جوش سنگ ها (free gold placer component to the mineralized conglomerate) (لایه های سطحی، شکاف های باریک ایجاد شده در طول زمان).

طلا اساسا، همان طوری که گفته شد، به صورت فلز طبیعی رخ داده و با نقره و دیگر فلزات تشکیل آلیاژ می دهد و همچنین به صورت تلورید ها (Tellurides) ظاهر می شود. از جمله آلیاژهای طلا می توان به الکتروم (Electrum) آلیاژ طلا و نقره اشاره کرد و البته سایر مواد معدنی طلا کمیاب بوده و طلا معمولا همراه با سولفیدهای آهن، نقره، آرسنیک، آنتیموان و مس می باشد. اگرچه غنی ترین کانسارهای رگه ای از نوع رگه ای شکاف دار همراه با گانگ کوارتزی (Quartz Gangue) مانند بونانزس (Bonanzas) می باشند، لکن طلا بیشتر از کانسارهای عظیمی که عیارشان متوسط است استخراج می شود.
در آفریقای جنوبی برای مثال، کانی های طلا با ۱۰/۲ اونس طلا در تن مورد عملیات بهره برداری قرار می گیرند و در کنار آن معادنی وجود دارند که در آنها کانی های مربوطه در هر تن ۶۹/۰ اونس طلا موجود است. کانی های طلای ایالات متحده ی آمریکا، به طور متوسط ۱/۰ اونس یا کمتر طلا در هر تن دارند، هر چند امروزه با بهره گیری از روش های جداسازی و بازیابی ویژه ای ( فرآیند جداسازی کپه ای شیمیایی ) کانی های با کمتر از ۱/۰ اونس طلا در تن را می توان مورد بهره برداری قرار داد.